رازهای شاد زیستن

یکی از ترانه های مورد علاقه من "نگران نباش، شاد باش" بابی مک فرین است. دلیل آن متن ترانه آن است فکر کنم بد نباشد صحبتم را با حادثه ای که چند وقت قبل برایم رخ داد ادامه دهم، چند وقت پیش فرصتی دست داد تا واکنش مردم را هنگامی که اتوبان در اثر یک تصادف بسته شده بود از نزدیک ببینم. همینطور که ما منتظر باز شدن اتوبان بودیم می دیدم که بعضی در حال گوش دادن به رادیوی خود هستند یکی  داشت شیر یا خط می کرد، به نظر می رسید بعضی ها در حال مطالعه هستند و عده ای هم در حال استراحت یا چرت زدن بودند. و البته کسانی هم بودند که در چهره آنها  عصبانیت و تشویش به وضوح دیده می شد. این طرف و آن طرف پرسه می زدند ناراحت بودند و بد وبی راه می گفتند این واکنش آنها به شرایطی بود که هیچ کدام از ما کنترلی روی آن نداشتیم. آنها ناراحتی را انتخاب کرده بودند. در آن لحظه سخنی از ابراهام لینکلن را به خاطر آرودم که گفته بود: "بیشتر افراد آنقدر  خوشحال هستند که خود خواسته اند."  فکر کنم بد نباشد به همین مناسبت 10 نکته از کاراترین نکات و شیوه ها را برای شاد تر زیستن یاد آوری کنم:

تصمیم بگیرید شاد زندگی کنید.

همانطور که ابراهام لینکلن کشف کرده بود، بیشتر افراد اغلب می توانند بین شادی و استرس، آرامش و آشفتگی یکی را انتخاب کنند. شما شادی را انتخاب کنید!

اخبار را کمتر بینید و دنبال کنید

به عنوان کسی که به دنبال کردن اخبار اعتیاد پیدا کرده ام می دانم که این کار بسیار سخت است چون بازار سهام در حال نوسان است سیاستمداران هر روز سازی می زنند و تیم ها ورزشی هم در رقابتی شدید هستند. اما بیشتر مواقع نیازی نیست استرس همه این چیز ها را به زندگی خود اضافه کنید. به خاطر داشته باشید که هر فردی ظرفیتی محدود برای تحمل استرس روزانه دارد پس سعی کنید ظرف استرس هر روز خود را بیهوده پر نکنید.

قدر شناسی را تمرین کنید

برای همه ما موقعیت های زیادی برای قدر دانی وجود دارد. فقط کافی است از افراد بسیاری که ما را یاری کرده اند، دلگرم کرده اند و به ما آموخته اند که برای جنگیدن با مشکلات در ها را باز کنیم و شروع کنیم  ممنون باشیم!

برای هر کاری وقت بگذارید

شاید تعجب کنید ولی من از سگم چیز های زیادی آموخته ام چیز های زیادی از جمله وفاداری، توجه به مناظر، صدا ها و بو هایی که در حیاط خانه خودم وجود دارد. آموخته ام که من هم به بازی و حرکت نیاز دارم آموخته ام که می توانم آرام و با وقار باشم فقط هنگام گرسنگی بخورم و هنگامی که لازم است استراحت کنم. هر جا لازم است صبر کنید و تامل کنید.

هر روز بخندید

یک لطیفه گوش کنید، لطیفه ای تعریف کنید، به خودتان بخندید، با دوستان، همکاران و فامیل بخندید. کمترین درمانی مانند خندیدن قدرتمند است، و من فکر نمی کنم این استفاده زیاد از این دارو یا اعتیاد به آن عوارش خاصی داشته باشد.

یک عاشق واقعی باشید

 علاقه، محبت، دوستی و گرمی خود را به اطرافیانتان نشان دهید. و آنها به بهترین وجهی که فکرش را بکنید به شما واکنش نشان می دهند. در محبت و دوست داشتن سخاوتمند باشید و از سود آن لذت ببرید.

سخت کار کنید.

شاید تعجب کنید اما رضایت مندی فوق العاده ای در شایستگی وجود دارد و لذت زیادی در انجام موفقیت آمیز وظایف محوله وجود دارد. یکی از بزرگترین منابع شادی انجام دادن و البته خوب انجام دادن کاری است که برای شما ارزشمند است.

هر روز چیز های جدید بیاموزید.

بیشتر مردم برای اینکه بتوانند شاد زندگی کنند به پیشرفت، آموختن و به مبارزه طلبیدن خود نیاز دارند. بخوانید، گوش کنید، بیاموزید و آموخته ها خود را برای ایده های جدید بکار گیرید.

بدن خود  را آنگونه که طراحی شده است به کار گیرید.

راه بروید و بدوید عضلات خود را بکشید وزنه های متناسب با توانایی خود بلند کنید. ورزش خوب است اما عاشق شدن، ساختن مقداری شیرینی، یا یک ماساژ هم اثر خوبی خواهد داشت. شما بدنی دارید که می تواند منبع درد باشد یا منبع لذت انتخاب با شماست کدام را انتخاب می کنید؟

از مضرات دوری کنید.

من ترجیح می دهم کار های مثبت را توصیه کنم تا اینکه از منفی ها سخن بگویم اما در دنیای واقعی این چیز ها وجود دارند مواد شیمیایی مضر، صدا های نا هنجار و جاهای خطرناک وجود دارند. تا آنجا که ممکن است خود را در معرض آنها قرار ندهید.

نوشته: دکتر فیلیپ هومبرت

ترجمه: علی یزدی مقدم

بررسى نقش دین در بهداشت روانى و فرآیندهاى روان درمانى

بررسى نقش دین در بهداشت روانى و فرآیندهاى روان درمانى

مقدمه

هنگامى كه انسان دردمند و تنها, ناامید از كمك دیگران در كاهش دردهاى جسمى یا روانى خود راهى به جایى نمى یابد, هنگامى كه امید بهبودى از بیمار مبتلا به اختلال روانى یا جسمانى با سیرى مزمن و پیش رونده سلب مى شود و درمان هاى كلاسیك كمكى به او نمى كنند, تنها راهى كه براى نجات از اضطراب, افسردگى و دردهاى جان كاه او باقى مى ماند یارى جستن از ایمان و باور دینى است (كالابرس, 1987). باور به قدرت خداوند و نیایش او و سر نهادن به خواست و اراده الهى, در تسكین دردها به انسان توان تحمل مى دهد. در این حال است كه نیازهاى روحى تأمین مى شوند, سرمایه هاى اخلاقى تبلور مى یابند و انسان توان آن را مى یابد كه از جسم خود دور گردد و درد را حس نكند, یا آن چنان آرامش یابد كه تنش را تجربه ننماید (گالانتر, 1982).

رفتارهایى از قبیل, توكل به خداوند, صبر, دعا, زیارت و غیره مى توانند از طریق ایجاد امید به نگرش هاى مثبت باعث آرامش درونى فرد شوند. باور به این كه خدایى هست كه موقعیت ها را كنترل مى كند و مسئول عبادت كننده هاست, تا حد زیادى اضطراب مرتبط با موقعیت را كاهش مى دهد, به طورى كه اغلب افراد مؤمن, ارتباط خود را با خداوند مانند ارتباط با یك دوست بسیار صمیمى توصیف مى كنند و معتقدند كه مى توان از طریق اتكاء و توسل به خداوند, اثر موقعیت هاى غیر قابل كنترل را به طریقى كنترل كرد (كرال و شیهان, 1989).

افراد متدین به هر نسبت كه ایمان قوى و محكم داشته باشند از بیمارى هاى روانى مصون تر هستند. از جمله آثار ایمان دینى آرامش خاطر است. ایمان دینى به حكم این كه به انسان كه یك طرف معامله است, نسبت به هیجان كه طرف دیگر معامله است, اعتماد و اطمینان مى بخشد, دلهره و نگرانى نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان از میان مى برد و به جاى آن به او آرامش خاطر مى دهد (مطهرى, 1375).

به عقیده بوالهرى (1376) دین, روان شناسى و روان پزشكى از بدو ظهور و گسترش فعالیت هاى خود, اهداف مشتركى چون اصلاح احساسات, تفكرات و رفتارهاى فردى و گروهى داشته اند.

از نظر داویدیان (1376) ایمان, معتقدات مذهبى, دستورات دینى, مراسم و آیین هاى مذهبى همه عواملى هستند كه مى توانند در امر درمان و پیش گیرى از اختلالات روانى به نحو مؤثرى به كار برده شوند به شرط آن كه, روش بكارگیرى آنها آموخته شود و موارد استفاده از آنها شناخته شود, مخصوصاً این كه افراد, چه سالم و چه بیمار, و چه درمان گر و درمان شونده, از لحاظ درجه ایمان و میزان دین دارى تفاوت هاى فاحشى با یك دیگر دارند. برخورد آنها با مسایل دینى متفاوت است و انتظارات آنان از دین یكسان نیست.

از آن جا كه در بسیارى از رویكردهاى مشاوره به ویژه رویكردهاى انسان گرایانه توجه به خواسته ها, ارزش ها, تمایلات و اعتقادات مراجع مورد تأكید مى باشد, در استفاده از رویكرد درمانى در جامعه اسلامى نگرش اسلام به انسان, آفرینش هدف مند وى كه در جهان بینى افراد مسلمانان و نگرش آنان به زندگى نمودار مى گردد, در درمان بسیارى از اختلالات نوروتیك نظیر اضطراب, افسردگى و وسواس مى بایست مورد توجه درمان گر قرار گیرند. به استناد این مطلب كه استفاده از نگرش, آموزش ها, آداب و عبادات دینى در قالب رویكردهاى شناخت درمانى و رفتار درمانى نتایج مطلوب تر درمانى را در درمان افراد معتقد به دین دربردارد, بدیهى است به عنوان یك اصل در هر برنامه ریزى درمانى علاوه بر ارزیابى آسیب شناختى, دیدگاه ها, ارزش ها و اعتقادات فرد مراجع در كنار ویژگى هاى جمعیت شناختى و سایر اطلاعاتى كه در یك مصاحبه تشخیصى گردآورى مى گردد, مى بایستى مورد توجه و ارزیابى قرار داده شود تا به عنوان خزانه فكرى مراجعه كننده در فرایند درمان مورد بهره بردارى قرار گیرد. امر خطیرى كه متقدمین علم روان شناسى بدان توجه زیادى نشان مى دادند و پس از یك دوره انكار این وجه مهم انسانى توسط درمان گران, اخیراً نیز توسط بسیارى از نویسندگان مورد تأكید قرار گرفته و براى چاپ تجدیدنظر شده DSM1نیز توصیه شده است (بیان زاده, 1376).

روان درمانى دینى رویكردى نوین در درمان بیمارى هاى روانى و اختلالات عاطفى است كه به تحقیق مى توان ریشه آن را در كارهاى یونگ پیدا كرد. دین و سلامت روان هر دو به منزله یك سیستم با عوامل بى شمارى در ارتباط هستند. آن طور كه واندرزاندن (1993) مى گوید در گذشته هاى دور و حتى در حال حاضر در بعضى از نقاط, مسئولیت درمان بیماران با افرادى است كه با نیروى مافوق طبیعى كار مى كنند (رمضانى, نوباى نژاد و بوالهرى, 1376).

استفاده از روش هاى دینى در درمان بیمارى هاى روانى در دو دهه اخیر مورد توجه و بررسى پژوهش گران و روان درمان گران قرار گرفته است و گزارش هاى چندى در خصوص اثربخشى این روش انتشار یافته است (اظهر, وارمه و داراپ, 1994; اظهر و وارمه, 1995; پریستر, 2001). براساس یافته هاى اكثر پژوهش ها به نظر مى رسد كه بیماران داراى مشكلات روان شناختى با توجه به داشتن زمینه هاى دینى, از روان درمانى هایى كه محتواى دینى نیز دارد, بیشتر بهره خواهند گرفت. به عبارتى, به نظر مى رسد كه اضافه كردن یك برنامه بر پایه قواعد دینى در بهبود علائم بیمارى نقش مؤثرى داشته باشد (بیان زاده, 1376; دادفر, 1376).

اعتقادات و اعمال دینى, نیاز انسان در جهان هستى است. نیاز به فهمیدن مبدأ وجود, هدف زندگى و نقش انسان در زندگى, نحوه ارتباط انسان با دیگران و پاسخ انسان به جهان هستى از جمله این نیازهاى دینى است. این نیاز بشر در تمام دوران و در تمام جوامع مطرح بوده است (ساچمن و ماتیوز, 1988).

نقش دین در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده بود. در طول هزاران سال, دین و پزشكى در مداوا و كاهش رنج هاى انسان شریك یك دیگر بوده اند (همان منبع). اما نقش دین در مورد اساس وجودى انسان و شفاى انسان موضوع پژوهش هاى چندانى قرار نگرفته است (لارسون و همكاران, 1986). شاید فقدان بررسى هاى دقیق علمى ناشى از اثرات باقیمانده انقلاب علمى رنسانس باشد. رشد و اوج گیرى موفقیت هاى علمى در این دوران تنش جدیدى ایجاد نمود و نهایتاً پزشكى و دین را جدا نمود و بدین امر منجر گردید كه دین به مراقبت از روح و پزشكى به مراقبت از بدن و سپس روان محدود گردید. به این ترتیب, مذهب فقط و فقط به ایمان محدود گردید كه بنا به ماهیتش قابل تصدیق و اثبات نبود و از این رو پژوهش هاى غیر علمى و پژوهش هایى كه متكى بر داده ها نبود, اجرا گردید. در نتیجه بررسى هاى علمى اندكى در مورد تأثیر دین بر سلامتى صورت گرفت. این در حالى است كه دین هم چنان عاملى اصلى در زندگى بسیارى از انسان هاست و اعمال مذهبى به طور رایجى در جمعیت عادى وجود دارد. با وجود آمارهاى چشم گیر در مورد تأثیر دین بر زندگى مردم, پژوهش گران به اثر این متغیر در بهداشت و سلامت جسمانى و روانى غفلت كرده اند و فقط در سال هاى اخیر است كه باور و اعتقادات دینى مورد پژوهش علمى قرار گرفته اند (همان منبع).

امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند تفكر و اندیشه در باب تأثیرگذارى تقیدات دینى بر تمامى امور انسانى به ویژه مسائل عاطفى و روحى هستیم. امروزه بسیارى از اندیشمندان و صاحب نظران بر این باورند كه مذهب تأثیر انكارناپذیرى بر سلامت روح و جسم و دیگر ابعاد زندگى بشر دارد, و در میان ادیان الهى, دستورات اسلام پیرامون بهداشت جسم, روان و سایر امور… كامل ترین فرامین است, به ترتیبى كه طبقه بندى رفتار از نظر اسلام متأثر از مفاهیم بهنجار و نابهنجار است. افزون بر آن, رفتار داراى دو بعد دیگر شامل: (1) بعد اعتقادى; یعنى موضع گیرى فلسفى در قبال هستى و (2) بعد روانى است. تا زمانى كه سلامت و بهنجارى اعتقادى حاصل نشود, سلامت روانى هم حاصل نمى شود. باید گفت كه این دو صفت به طور اجمالى رفتار اسلامى فرد مقید و پایبند را نشان مى دهند, یعنى رفتار سالم و بهنجار را در تمامى معانى آن (مطهرى, 1375).

بسیارى از فرهنگ ها افزون بر درمان هاى پزشكى كلاسیك, روش هاى سازمان یافته اى براى مقابله با بیمارى هاى بدنى و روانى در خود دارند. در این راستا همواره ایمان و اعتقاد دینى داراى اهمیت بوده و درمان مبتنى بر ایمان به خداوند به عنوان نیروى مافوق طبیعت, سابقه اى دیرینه در بین پیروان ادیان گوناگون داشته است (نس و وینتروب, 1981). گرچه امروزه درمان بیمارى هاى بدنى و روانى در پزشكى مبتنى بر استفاده از روش هاى مرسوم پزشكى, فیزیكى و شیوه هاى متداول روان درمانى است و بیشترین تأكید در این روش ها در كتب آموزشى مشاهده مى شود, بررسى هاى بین فرهنگى كه توسط روان پزشكان, روان شناسان و متخصصین مردم شناسى انجام شده نشان مى دهد كه رابطه ایمان و اعتقاد دینى با بهبودى نه تنها در جوامع شرقى بلكه در پیروان ادیان سراسر جهان موضوعى ثابت شده است. بنابراین, استفاده از این نیروى بالقوه در بهبودى بیمارى هاى بدنى و اختلالات هیجانى و رفتارى آثار مؤثر درمانى را دربر دارد (فاوازا, 1982).

باید به یاد داشت كه بروز بیمارى صرفاً تحت تأثیر عوامل فیزیكى و زیستى نبوده و جسم و روان هر دو در بروز بیمارى مؤثرند. تردیدى نیست كه پزشكى نوین پیش رفت هاى زیادى نموده و سیر شتابانى نیز در دست یابى به دقیق ترین روش ها براى درمان بیماران دارد. تكنولوژى جدید پزشكى با پیچیده ترین ابزارها به كمك پزشكان آمده و آخرین روش هاى تشخیصى جراحى و طبى از یك سو; و شیوه هاى دقیق روان درمانى مبتنى بر تازه ترین یافته هاى روان شناختى از سوى دیگر براى درمان و كاستن دردهاى جسمى ـ روانى انسان به كار گرفته مى شود, با این حال انسان دردمند در چنگال بسیارى از بیمارى ها اسیر مانده و این پیش رفت ها گره گشاى مشكلات نمى گردد. از آن جا كه بینش و ارتقاء انسان به دین و ایمان به اصول الهى در بهبود سیر بیمارى, كاستن از درد و رنج و افزایش تحمل عوارض بیمارى نقش تعیین كننده دارد, به كارگیرى این نیروهاى بالقوه و ارزش مند, داراى اهمیت است.

بهترین شیوه براى بررسى نقش دین در سلامت روان و فرآیندهاى روان درمانى این است كه كنش دین را از لحاظ روان شناختى به چند جنبه تقسیم نماییم. آن گاه در هر جنبه به بررسى شواهد پژوهشى موجود بپردازیم تا نتیجه گیرى آسان شود. مى توان شواهد پژوهشى و تجربى نقش دین از لحاظ روان شناختى را در شش محور زیر طبقه بندى كرد:

1. دین و بهداشت روانى;

2. دین و مقابله با فشار روانى;

3. مقابله هاى دینى و سلامت روان;

4. دیدگاه افراد دینى در مورد جهان;

5. چگونگى پاسخ افراد متدین به مداخله هاى روان درمانى و مشاوره اى;

6. فنون دینى مورد استفاده در روان درمانى.

منبع :http://mosbateman.blogfa.com/post-1331.aspx

راه کارهای عملی دیگر در مقابله با افسردگی

1. پرهیز از تنها ماندن.

2. شرکت در تفریحات، گردشها، ورزشها و بازیهای جمعی.

3. انجام کارهایی که زود به نتیجه می رسد.

4. مطالعه تاریخ اقوام و ملل، فراز و نشیب زندگی آنان.

5. برنامه ریزی صحیح با استفاده از کمک افراد دارای صلاحیت.

6. بالا بردن سطح مطالعه.

7. پرهیز از بیکاری.

8. دقّت در انتخاب ها.

9. شناخت هدف از زندگی.

10. پرداختن به امور هنری مانند خطاطی، نقاشی و .... طبق استعداد خود.

11. خودداری از حضور در محیط های آلوده به انحرافات اخلاقی و گناه آلود.

12. وضو داشتن و تجدید وضو در طول روز.

13. محاسبه در پایان روز و مقایسه با روزهای گذشته.

14. فکر نتوانستن را از سر بیرون کنید.

15. عرضه و ارائه تواناییهای علمی و عملی خود به دیگران و استفاده از آنها در جهت خدمت به مردم.

16. امید داشتن به آینده.

17. نترسیدن از شکست و توجه به طبیعی بودن شکست ها برای همة انسانها.

18. مطالعه و توجه به شکست های شخصیت های مطرح تاریخ.

19. شناسایی نقاط قوّت جسمی و روحی، زیباییهای ظاهری و توانایی های باطنی.

20. توجه به اختلاف بین انسانها و مقایسه نکردن خود با دیگران.

21. در صورت شکست در یک کار یا رشته یا حرفه، پرداختن به امور دیگر.

22. همنشینی با افراد موفّق.

23. پرهیز از قضاوت عجولانه.

24. توجّه و اهتمام به انجام وظیفه به جای اندیشیدن به شکست یا پیروزی.

منبع:سایت اندیشه قم

خوشبختی

با سلام و معذرت خواهی بخاطر دیر آپدیت شدن وبلاگ

خوشبختی

1.خواستار سعادت دیگران بودن، بزرگترین خوشخبتی هاست.

2. تربیت یگانه هادی بشر به سوی رستگاری است و تنها عامل سعادت است.

3. كسی كه بتواند از بدبختی ها و نومیدی های زندگی كه دیگران از آن می نالند برای خود خوشی تولید كند و از آن برخوردار شود خوشبخت است.

4. خوشبختی ، نشاط و شادی مُسری است ؛ بنابراین همواره كوشش كن كه خود را در میان افراد خانواده ، دوستان و آشنایان گشاده رو و دلشاد و خوشبین جلوه گر سازی.

5. در منتهای مكنت( رنج )و بدبختی به اندك چیزی می توان دلخوش و بی نیاز شد.

6. دوری از مردم شریر ، دریچه سعادت و نیك بختی است.

7.دل دانا در ایام خوشبختی مانند گل نیلوفر نرم است و در هنگام بدبختی مانند صخره كوه قرص و محكم.

8. سعادت گلی است كه می تواند از وزش یك نسیم ضعیف،افسرده و پژمرده گردد.

9. غنچه خوشبختی در جای تاریك و بی صدا و گودی پنهان است كه بسیار نزدیك ماست ولی كمتر از آنجا می گذریم و آن دل خود ماست.

10. كسی كه از چیز كمی احساس خوشبختی نمی كند ، با داشتن همه چیز هم خوشبخت نخواهد بود .

11. كلید سعادت و خوشبختی ما در اختیار پندار و گفتار و كردار ماست.

12. مردم هرگز خوشبختی خود را نمی بینند ، اما خوشبختی دیگران همیشه در جلو دیدگانشان مجسم است.

13. مقصود از زندگانی فقط خوشبختی نیست بلكه تكامل آن است.

14. نیكبخت كسی است كه نه از مردن كسی شاد شود و نه كسی از مردن او شاد گردد.

15. نیكبخت آن كسی است كه آموزگارش روزگار بوده است.

16. یك راه بیشتر برای خوشبختی وجود ندارد ، آن هم كاستن نگرانی درباره ی چیزهایی است كه ما فوق قدرت ما قرار گرفته اند.

17. خوشبخت كسی است كه از زندگی دیگران درس عبرت بیاموزد.

18. مرد نیكبخت كسی است كه جریان زندگانی را بدون برخورد با تألمات روحی و جسمانی شدید طی كند.

19. بزرگترین سعادت فرار از فلاكت است.

20. خوشبختی خانوادگی طولانی ترین و محكم ترین و شیرین ترین سعادت ها است.

http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=6565

احترام وتوجه مثبت

روگر در سال 1957 طي مقاله اي توجه مثبت و بي قيد و شرط را يكي از شروط تغيير ساختار شخصيت بيان نمود.

توجه مثبت در صورتي بي قيد و شرط مي باشد كه به رفتار فرد مراجعه كننده بستگي نداشته باشد. يعني به مراجعه كننده به عنوان يك انسان نگريسته مي شود؛ نه مجموعه اي از رفتارها. روگر از اصطلاحات ديگري نيز براي بيان اين مطلب استفاده نمود كه از آن جمله مي توان به پذيرش مراجعه كننده به عنوان يك انسان با توجه به ويژگي هاي مثبت ومنفي او اشاره نمود. در اين مجال ابتدا به ماهيت احترام مي پردازيم سپس به چگونگي سنجش و آشكار شدن آن خواهيم پرداخت.

ماهيت احترام

مراقبت كردن، پاداش دادن، ارزش قائل شدن و دوست داشتن از ديگر اصطلاحات به كار گرفته شده براي بيان احترام مي باشد. احترام يك مراقبت غير مالكانه است. به فرد مراجعه كننده به عنوان شخصي ارجمند نگريسته مي شود. او محترم شمرده مي شود. نگرش مشاور بدون ارزيابي، قضاوت، انتقاد، تمسخر، بي ارزش نمودن يا حتي شك مي باشد. البته اين بدان معنا نيست كه او با تمام رفتارها موافق باشد و با ديده اغماض به آنها بنگرد. روانكاو در يك نگرش بدون قضاوت، هنجارها واخلاقيات شخصي و اجتماعي خويش را ناديده نمي گيرد. در عين حال مراجعان به عنوان يك شخص پذيرفته مي شوند. نيازي نيست آنها خود را تغيير دهند يا براي اينكه مورد پذيرش قرار بگيرند، طور ديگري رفتار كنند و يا سعي كنند كامل و بي عيب باشند. ايرادات و نقاط ضعف نيز به عنوان قسمتي از شخصيت يك انسان به همراه خطاها واشتباهات پذيرفته مي شوند.

احترام را مي توان به نحوه گوش كردن روانكاو به حرفهاي مراجع و نيز تلاش او براي درك وي و طريقه ارتباط برقرار كردن با وي تعبير نمود. به عبارت ديگر احترام با درك طرف مقابل افزايش مي يابد. زماني كه مراجع به عنوان يك فرد يا يك انسان محترم شمرده مي شود، احترام به وي به موازات درك منحصر به فرد بودن او به عنوان يك انسان افزوده خواهد گشت.

دوست داشتن غير مالكانه نيز اصطلاح ديگري است كه معادل احترام بكار مي رود. علاقه اي واقعي در فرد مراجعه كننده وجود دارد، حس توجهي خالصانه نسبت به وي، حس اعتماد يا عشق. دوست داشتن غير مالكانه به معناي انفعال و مسؤوليت پذير نبودن نيست. دوست داشتن غير مالكانه بازتاب عملي مثبت است كه در بر گيرنده حضوري شخصي وفعال مي باشد. هر چند احترام در ابتدا با مكالمه كردن يعني حد اقل دوست داشتن ابراز مي گردد، اما دوست داشتن واحترام را مي توان به روش هاي متفاوت بيان نمود.

البته بايد تاكيد كنيم دوست داشتن غير مالكانه همواره با لحني گرم وصدائي آرام ابراز نمي شود، بلكه مي تواند با لحني عصباني نيز بيان شود. در بررسي نهائي، تجربه فرد مراجعه كننده از اهميت زيادي بر خوردار است واحتمال دارد وي تلاش روانكاو را براي شريك شدن در تجارب وي، نشانه اي از احترام روانكاو به سطح پيشرفت خود بداند.

رفتار باز و صادقانه با فرد مراجعه كننده نيز غالبا نشانه اداي احترام به فرد مراجعه كننده مي باشد. اما مسئله اي كه در اينجا مطرح مي شود اينست که احترام گذاشتن بايد بي قيد و شرط باشد. روگر در اين باره كمي مردد بوده است ولي مطالعاتي كه بعدا توسط اسپاتس انجام شد، نشان داد بي قيد و شرط بودن از توجه مثبت جدا نيست. برت- لنارد نوعي رابطه ابداعي در مراجعه كنندگان كشف نمودند كه شامل مقياس هاي جداگانه اي براي توجه مثبت و توجه بي قيد و شرط بود. در هر حال ظاهرا اين روابط از يكديگر مستقل نيستند. البته اين مورد موضوع بي قيد و شرط بودن را روشن نمي كرد. احتمالا بي قيد و شرط بودن عاملي اساسي در هر دو رابطه مي باشد.

اما كاركهوف و برنسون توجه مثبت و بي قيد و شرط و نيز دوست داشتن غير مالكانه را هنجارهائي نادرست مي دانند. به نظر مي رسد بي قيد و شرط بودن چيزي بيشتر از يك عامل جلوگيرنده اوليه براي احساسات، نگرش ها و قضاوت ها نباشد. به نظر مي رسد نگرش بدون قضاوت و ارزيابي و نيز تمايز قائل شدن ميان پذيرش مراجعه كننده به عنوان يك شخص قابل احترام صرفنظر از جنبه هاي رفتاري غير قابل پذيرش وي معنا و تفسير واژه بي قيد و شرط باشد.

سنجش احترام

در سال 1962 تراكس يك مقياس آزمايشي متشكل از 5 نكته براي سنجش دوست داشتن غير مالكانه تعبيه نمود. تنوع در بي قيد و شرط بودن تحت عنوان پذيرش تجربه مراجعه كننده بدون شرايط تحميلي تعريف شد. دوست داشتن در برگيرنده مراقبت غير مالكانه از فرد مراجعه كننده به عنوان يك فرد خاص مي باشد. بنابراين مي توان آن را تمايلي براي تقسيم يكسان خوشي ها و كاميابي ها و نيز افسردگي ها و شكست ها دانست. دوست داشتن غير مالكانه، ارزش قائل شدن براي بيمار به عنوان يك شخص، صرفنظر از ارزيابي رفتار يا افكار وي مي باشد. كارك هورف مقياس خود را براي سنجش احترام در درك فرايندهاي شخصي به شرح زير آماده نمود:

سطح(1):

بيان شفاهي و رفتاري از سوي اولين شخص همراه با عدم احترام (يا توجه منفي) نسبت به دومين فرد. به طور خلاصه گوينده به شيوه هاي گوناگون، حس عدم احترام و يا توجه خود را نسبت به احساسات، تجارب و توانائي هاي شنونده بروز مي دهد. به عنوان مثال فرد به طرف مقابل خود مي گويد احساسات و تجارب وي اصلا ارزش فكر كردن ندارند يا طرف مقابل فرد توانائي نيست. در اين صورت احتمال دارد گوينده تنها منبع ارزيابي باشد.

سطح (2):

گوينده طوري با شنونده برخورد مي كند كه گوئي براي احساسات، تجارب وتوانائي هاي وي احترام كمي قائل است. به اين معنا كه گوينده به صورت مكانيكي يا انفعالي با شنونده رفتار مي كند و بسياري از احساسات طرف مقابل خود را ناديده مي گيرد.

سطح (3):

فرد حس احترام خود را نسبت به طرف مقابل خود منتقل مي كند و به احساسات، تجارب و توانائي هاي وي توجه نشان مي دهد. به عنوان مثال فرد به طرف مقابل خود احترام مي گذارد و نسبت به توانائي هاي وي براي بيان خويشتن و نيز برخورد خوب و سازنده او در موقعيت هاي زندگي توجه نشان مي دهد. به طور خلاصه مي توان گفت فرد با طرف مقابل مانند خودش رفتار مي كند.

سطح(4):

اين سطح در برگيرنده كمترين سطح عملكرد تسهيل كننده بين فردي مي باشد.

سطح (5):

فرد به صورت آشكار براي طرف مقابل احترام قائل است و به او توجه مي كند. پاسخ هاي تسهيل كننده اولين فرد به طرف مقابل احساس آزادي مي بخشد و او را قادر مي سازد خودش باشد و براي خود به عنوان يك وجود منحصر به فرد ارزش قائل باشد. به طور خلاصه مي توان گفت رفتارهاي تسهيل كننده باعث احساس توجه عميق فرد نسبت به احساسات، تجارب و توانائي هاي طرف مقابل مي گردد.

سطح (6):

فرد احترام زيادي نسبت به طرف مقابل به عنوان يك انسان و توانائي هاي او به عنوان يك وجود منحصر به فرد و آزاد قائل است. به اين معنا كه وي توجه عميقي به توانايي هاي انساني طرف مقابل خويش دارد.

وسواس 

نگارش: حسن امين پور

کارشناس ارشد روان سنجی(سنجش و اندازه گيري)
عضو علمی دانشگاه پیام نور مرکز نقده
رئیس مرکز خدمات روان شناسی و مشاوره دانشگاه پیام نور نور مرکز نقده
عضو نظام روان شناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران

==============================

آيا از وسواس چيزي مي دانيد؟

مردي که با وسيله نقليه خود در حال رانندگي است، ناگهان خود را متقاعد مي کند که کسي را زير گرفته است و براي يافتن پسر بچه اي مجبور به جست و جوي کنار جاده مي شود. پسر نوجواني روزانه شش ساعت از وقت خود را صرف شستشو مي کند و علي رغم اين همه هنوز هم پاکيزگي خود را باور ندارد. خانمي در تلاش براي حصول از برابري ابروانش سرانجام تمام موهاي آن را مي کند. شخص ديگري که از اين حالت در رنج است نمي تواند بدون انجام کامل تشريفات مذهبي از درب خانه وارد شود، اين همه در حالي است که روزانه صد مرتبه اجاق آشپزخانه خود را کنترل کند تا مطمن شود آيا واقعاٌ شير گاز را بسته است! تمام اين افراد از اختلال وسواسي رنج مي برند و تعداد اين افراد بالغ بر صدها هزار نفر است.
زماني که افکار و کارهاي ويژه بيماري شدت مي يابد کار و زندگي خانوادگي فرد قرباني کاملاٌ از هم پاشيده مي شوند، در مراحل بحراني اين بيماري انجام تشريفات بي پايان در زندگي روزمره حکم فرما مي شود. اغلب اين بيماران افکار بيهوده و شرم آور يا وحشتناکي در ذهن خود به وجود مي آورند که اين افکار در چرخه اي بي پايان تکرار مي شوند، با وجود اين که بيماري وخيمي است ولي تا کنون در ميان ما به قدري معمول بوده که توجهي بدان مبذول نشده است.
اغلب اين بيماران پريشاني خود را به طور شگفت آوري مخفي مي کنند. بايد در نظر داشت که اين بيماري به شيوه هاي متفاوتي در زندگي روزمره افراد خود را نشان مي دهد، بسياري از مردم به اعداد خوش يمن عقيده دارند، يا از راه رفتن در زير نردبان اجتناب مي کنند، به بسته نگهداشتن چتر در خانه و کوبيدن به تخته اعتقاد دارند. کارهاي تشريفاتي اين افراد از عقايد و عادات عامه پا فرا نهاده و مسئله اي کاملاٌ جداگانه مي باشند، در حقيقت اين افراد خرافاتي نيستند.
عادتهاي روزانه، تا حدودي مفيدند و هر زمان که اراده کنيم قادر به تغيير آنها هستيم، ولي بيماران وسواسي افکار و تشريفات خاصي دارند که از بيهوده بودن آنها باخبرند و روزانه ساعت هاي زيادي از اوقات خود را صرف استفاده از کلاس ها و يا گرفتن وقت خصوصي جهت درمان خود مي کنند. گرچه ممکن است چندين نوع وسواس همزمان با يکديگر در يک شخص مشاهده شود اما مي توان وسواس ها را از همديگر متمايز کرد که عبارتند از:
1- تصويرهاي وسواسي؛ گاهي ذهن را به گونه اي تسخير مي کنند که گويي تصوير بر آن نقش بسته است، مثلاٌ مادري که مدام تصوير به خون آلوده فرزندش را مي بيند.
2- افکار وسواسي؛ مشکلات زيادي را در زندگي روزمره به وجود مي آورند. مثلاٌ فکر وجود ميکروب در همه جا و ترس ازخطر سرايت بيماري موجب مي شود تا خود از دست زدن به همه چيز پرهيز کند.
3- ترديده اي وسواسي؛ ممکن است بر زندگي گذشته و يا آينده متمرکز شوند، ترديد نسبت به گذشته به باز پديد آوري دائم آن منجر مي شود و فرد را در افکار گذشته غوطه ور مي سازد و ترديد نسبت به آينده نيز فرايند زندگي را دچار اختلال مي سازد، چرا که توانايي زندگي از فرد را سلب مي کند.
4- رفتارهاي بي اختياري؛ شستن، وارسي کردن، لمس کردن و جز آن به منزله رفتارهاي انعطاف ناپذيري هستند که شخص براي پيشگيري يا کاهش حالت درماندگي و اضطراب، خود را مجبور مي سازد که آنها را انجام دهد و تصور مي کند که اگر آنها را انجام ندهد، حادثه اي وحشتناک که ماهيت آن نيز مشخص و معلوم نيست، به وقوع خواهد پيوست.
افراد وسواسي نمي توانند افکارشان را از ذهنشان خارج کنند و اين خصوصيت اصلي اين بيماري است، بعضي از آنها بررسي کننده اند، به طور مداوم و هميشگي چراغ ها، درها و قفل ها و ... را ده تا بيست مرتبه بررسي مي کنند يا کارهاي خاصي را بارها و بارها تکرار مي کنند. گروه ديگري ساعت ها براي ايجاد يک تقارن بي ارزش وقت تلف مي کنند مثلاٌ بند کفش هايشان بايد کاملاٌ مساوي باشد، ابروان عيناٌ با هم يکي باشند، اما در اکثر موارد بيمار فردي شستشو کننده است وي احساس مي کند که مرتباٌ بايد خود را بشويد، گروه ديگري وسواس مو کني دارند، کندن مو معمولاٌ در حضور ساير افراد( به استثناي اعضاي خانواده) انجام نمي گيرد و موقعيت هاي اجتماعي ممکن است از بروز آن جلو گيري کنند. بعضي از آنان ممکن است موي ديگران را درآورند و گاهي ممکن است به دنبال فرصت هايي باشند که به صورت پنهاني دست به اين کار بزنند. ناخن جويدن، خاراندن، گاز زدن و خراشيدن پوست ممکن است با وسواس در ارتباط باشند. تمام اين اين مشکلات موضوع مشترکي دارند، شما نمي توانيد به چشمان خود اعتماد کنيد که ديگر چرکي نمي بينيد، يا واقعاٌ باور کنيد که در قفل شده است. با آگاهي و دانستن بر اين که کار ناجوري کرده ايد، علي رغم اين احساس خوب، بايد به بررسي کردن و حساب کردن ادامه دهيد. نمي توانيد اين افکار را از خودتان دور کنيد. اجبارهاي غير ارادي، نياز به تشريفات ظريف و مخصوص به خود دارند، يا فعاليت هاي تشريفاتي خاصي که غير منطقي و خيالي بوده و در عين حال جالب توجه نيز مي باشند را به وجود مي آورد و اين خصوصيت وسواس است.
شايد نقش اصلي ما مانند عملکرد رادار، از بررسي کردن مدام و بي شماري تشکيل شده است و با اين که نمي توانيم آگاهانه اين عمل را انجام دهيم ولي هنوز به طور جدي آن را تکرار مي کنيم. در فرايند بيماري وسواسي در ذهن ما اختلالي به وجود مي آيد که براي توقف قطعي آن کاري برايمان حاصل نمي شود( دستانم به حد کافي تمييز است، مي دانم که شير اجاق گاز بسته شده است، در قفل است و ...)، شکها و ترديدها به زندگي معمولي ما ظلم وستم روا مي کنند و منتهي به تکرارهاي بيهوده و کارهاي تشريفاتي پوچ مي شوند.
بر آن شده ام تا جزئيات ريز اعمال وسواسي را در زندگي روزمره ام را مورد بررسي قرار دهم. من هم در اتاق يا شير گاز را وارسي مي کنم ولي نه بيش از اندازه، چگونه مي فهمم که بايد اين وارسي را متوقف کنم.ما همگي به طور دسته جمعي بررسي کننده هستيم. وقتي دوستي هفته ها با تماس نگيرد اول اين فکر به ذهنمان خطور خواهد کرد که چه عمل اشتباهي از من سر زده است؟ آيا او از دست من عصباني است؟ آيا آخرين باري که او را ديدم با وي پرخاشگري کردم؟ به او کلک زدم، نسبت به او گستاخي کردم و سخناني از اين قبيل؟ دست آخر هم معلوم مي شود که دوستمان سرش شلوغ بوده است يا با مشکلات و کارهاي خويش دست به گريبان بوده است، ولي اگر خوب به قضيه توجه کنيم در مي يابيم که اغلب اوقات ما بررسي کننده هستيم.
هادي از نوع خاصي از بيماري وسواس رنج مي برد.، مشغوليت شديدش نسبت به ميکروب ها او را به يک زندگي وهمي درباره آلودگي سوق داده است. وي را از دوران کودکي از ميکروب ها ترسانيده اند. اين ترس از يک سخت گيري ساده شروع و دست آخر به مهر و موم کردن درها و پنجره ها، تاريک کردن اتاق ها و روکشيدن روي اشياء، استفاده از حوله هاي کاغذي و پارچه اي منتهي شد. خوردن و نظافت کردن وي روزانه ساعت ها وقت مي گرفت. اما در اواخر زندگي نتوانست حتي ساده ترين مواظبت ها را از خود به عمل آورد.
اين افراد دستان و بازوانشان را آنقدر مي شويند که به علت شست و شوي مکرر دستشان سرخ يا حتي خونين مي شود. بعضي از خانم ها آنقدر به نظافت اهميت مي دهند که موقعي شوهرشان از محل کار برگشت نمي گذارند به اتاق وارد شود تا اين که او به حمام برود و تمام لباس هايش را ضدعفوني کند، آن قدر به گردگيري و نظافت خانه، درب و مخصوصاٌ شيشه ها اهميت مي دهند که ديگر زماني براي صرف کارهاي ديگر از جمله تربيت فرزندان، صرف کردن وقت با همسرشان را نخواهند داشت. ميز تحريرها و کشوهاي آنان به گونه اي بيهوده مرتب شده اند، قوانين حاکم بر اين رفتارها بر اساس مفاهيمي اانتزاعي و بي حاصل ترتيب داده شده اند. وقتي که اين بيماري شدت مي يابد اين عادات به صورت کاريکاتورها و تحريف عادت هاي مفيد روزانه در مي آيند. دردناک ترين و عذاب آورترين جنبه بيماري، بينشي است که بيماران از پوچي و بيهودگي افکار شوريده خود دارند، افکاري که زندگي آنها را تباه مي کند اين مقاله وصف بيماراني تنها و وحشت زده است که متن نمايش هايشان از جايي در داخل مغزهاي آنان جوانه مي زند.
اين بيماري مخصوص افراد پر استعدا و ثروتمند و شجاع نيست، ممکن است در نوجواني يا نخستين سال هاي جواني آغاز شود اما امکان بروز آن در خلال کودکي نيز وجود دارد، خانواده ها از داشتن کودکي بيمار مطلع نيستند، بسياري از آنان از کودکي بيماري خود را مخفي نگه مي دارند، در حالي که ماه ها وسال ها از آن رنج برده اند، تحقير شده اند و چون نمي خواهند يک ديوانه تلقي شوند آن را پنهان نگه مي دارند.
بر اساس نظر محققان بيست درصد از اختلال هاي وسواسي قبل از پانزده سالگي و پنجاه تا شصت درصد آنها قبل از بيست سالگي شروع مي شوند اما بايد متذکر شد که نشانگان واقعي وسواس تقريباٌ قبل از هفت سالگي آشکار نمي گردد. در مردان نسبت به زنان زودتر بروز کرده و معمولاٌ شروع آن در مردان بين شش تا پانزده سالگي و در زنان بين بيست تا بيست و نه سالگي قرار دارد. اين بيماري نادر نيست و وقتي مطالعات بيشتري صورت گرفت ناگهان بيماري رواني دهه 1980 شناخته شد.

منابع
راپوپورت، ژوديت ال، ترجمه سيد سليماني، آذر( 1375). وسواس، انتشارات آسيا، چاپ اول
دادستان، پريرخ( 1380). روان شناسي مرضي تحولي، انتشارات سمت، چاپ چهارم
انجمن روان پزشکي آمريکا( 1994)، ترجمه نيکخو، محمد رضا و همکاران( 1374)، راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني، انتشارات سخن، چاپ اول